වෙසක් බැතිය හා අරගලය

-



 

වෙසක් දවස හොදය් අරගලය ගැන පුලුල්ව හිතන්න. මා මෙතෙක් කල් අත්දුටු නිවන් මග වැටි වැටි නැගිට නැගිට යන ගමනක්. කවදාවත් කෙලින් පාරෙ පල්ලම් නෑ. ඉතාමත් වැදගත් වනුයේ තමා ඉන්න තැන ගැන අවන්ක සෝදිසියය්. 


වෙසක් එකට කූඩු පත්තු කිරීම් වැනි දේ අතිශය ප්‍රියන්කරය. සිත් සැනසීමටද එය ඉවහල් වේ. නමුත් බුදු දහම සැමදා සිතේ තිබිය යුතුය දෙයක්‍. වෙසක් පහන සැමදා සිතේ දැල්විය යුතුය දෙයක්. එය එසේ වනුයේ බුදු සසුනට ඇතුලු වූ සියලු දෙනා උඩින් සරල වුත් සැබෑ වශයෙන් ඉතා ගැබුරු වුත් සිද්ධාන්ත දෙකක් මුලින්ම අවබෝධ කරගැනීමෙනි. පලමු දේනම් මේ වෙලාවේ තමා සහ තමා අත්විදින ලෝකය තම සිතේ මේ මොහොතේ හටගත් මායාකාරී චිත්‍රයක් යය් වැටහීමය (සංයුක්ත නිකාය 12.44, ලෝක සුත්‍ර). දෙවනුව, යම් හේතුන්ගෙන් හටගත් දෙයක් ඇත්ද ඒ සියල්ල හේතු නැතිවීමත් සමග නැතිවේ කියන සිද්ධාන්තයය් (සංයුක්ත නිකාය 12.2, පටිච්ච සමුප්පාද විභංග සුත්‍ර). එනම් තමා සහ තම ලෝකය සමග හටගෙන ඇති වේදනාවන් හටගත් චිත්‍රයේ පරිවර්තන සමග පරිවර්තනය වන බවත්ය. 


මෙය මතු පිටින් සරල දෙයක් සේ පෙනී යා හැක. නමුත් ප්‍රායෝගිකව අසහනකාරි අත්දෑකීමක් ආ විට අවබෝදය යම්තාක් ඉවහල් වන නමුදු බොහෝ විට පලමුව සිදු වන්නේ knockout වෙන්න වැදීමය.  බඩ ගින්න, ඉදිරියේ ඇති අවදානම් සහගත තත්ව, සමාජ රැකවරනය නැතිවීම, තමා මත රදා පවතින ජීවිත වලට ඇති අවදානම්, පවුල් හා මිත්‍ර සබදතා වල ගැස්සීම් වැනි දේවල් මනසේ හටගත් දේ බව හොදින් දන්නා නමුදු තීව්‍රතාවය මත සැබෑවට ඇති දේ සේ දිස් වී දුක් විදීම සිදුවේ. ඒවා සමග අරගල කර වෙහෙස වෙමින් සිටින මනසකට ධර්මය විනිවිද දැකීම අපහසුය. 


ඒ නිසා තම වට පිටාව ඕනවට වඩා අස්තාවර රටක දුක් විදින ජනයාට දහම අවබෝධ කරගැනීමට යොමු වීම ඉතා අපහසුය. තමාටද හිත ඉතා දියුනු තැනකට ගෙන යාමට එදිනෙදා කම්කටොලු බාදා දෙනු ඇත. ඒ නිසා තමා යම් ගමනක යන ගමන් සමාජ සාධාරනත්වය, නීතියේ ආදිපත්‍යය, වැනි දේවල් සදහා කරන සාමකාමී අරගල සාමකාමී රාමුව තුල පවතින තාක් සහය දීම අතිශය වැදගත්‍ වේ. සැබෑ බෞද්ධ සමාජයක් බිහි වීමට එය අවම අඩිතාලමක් වේ. ඒ සමගම බුද්ධ ධර්මය විකුර්ති කොට එය දේවාල සන්ස්කෘතියකට සීමා කොට ඉන් දේශපාලන වාසි ගන්නන් අවසන බුදු සසුනත් නසා තමාත් නැසෙන බව මතක තබාගත යුතුය. 


එසේ බුදු දහමේ හරය හා එය තේරුම් ගැනීමට හැකිවන සුමට සමාජය බිහි කිරීමට දායක වන අතර තම සිත තුල ලෝකය හටගන්න (පච්චුප්පන්න වන) සැබෑ අත්දැකීමට සිත යොමු කිරීමටද උත්සාහ ගත යුතුය. මෙය මාගේ සැබෑ අරගලයය්. සැමට සුබ වෙසක් මන්ගල්ලයක් වේවා! 

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

An appeal from all friends of Sri Lanka to come forward to prevent it from taking another wrong turn

-
Image
History repeatedly teaches us how seemingly benign political leaders turned dangerous autocrats by taking cover behind symbols of peace or legal frameworks set in place to protect human rights. Swastika was a symbol of peace in South Asia. Even this was used by Hitler to recruit people en masse to commit crimes against humanity. Martin Luther King said “remember, all what Hitler did was legal”, because he wrapped up repressive agendas in legal frameworks that appeared to be humane on the face. This presses upon the fact that legality does not equate to morality in the test of time.   Who might suspect that Sri Lankan government would abuse the International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR) Act to arrest media personnel who challenge the political status quo? Section 3(1) of the ICCPR Act of 2007 states that no individual should advocate national, racial, or religious hatred that incites discrimination, hostility, or violence. On the face of it this
Read more

The art of forgiving and reconciling

-
Image
  As the year draws to a close, it's that wonderful time when families come together. We went to the airport to pick my daughter, Akina coming home from New York to spend the Christmas break. We went to the Heathrow airport on time, but she was late to come out because her airline somehow took two hours to locate the luggage of her entire flight due to some miscoordination in luggage collection. The waiting time was a good opportunity for me to have a chat with my 17 year old son, Seth about how things are going with him. He suddenly showed his phone, and asked if I knew a Buddhist monk who is quite popular in TikTok. I said yes because he shares short and useful quotes. I asked if Seth found those quotes useful. He said, mostly yes, but there are things that he cannot quite agree or understand. When asked for an example, he quoted a TikTok about forgiveness . I thought it was a great topic to discuss while waiting.   Seth has had some bad experiences wit
Read more

A formula to ignite youth tech start-ups in developing countries

-
Image
  I was invited to give a talk on “Trends in Robotics and AI – How Sri Lanka can prepare to ride the economic wave” to the senior policy staffers of the honourable members of the Sri Lankan parliament (225 MPs in Sri Lankan parliament). In the Youtube video below, I talked in Sinhalese but kept the slides in English as a compromise to make maximum impact. I am not sure how far my final recommendations would go, but I think any developing country can benefit from the formula I proposed. Here is the essence: Economic development cannot be spoon-fed. People should be challenged to stand on their own feet, and they should be rewarded for trying. Just like making origami, kirigami, and other crafts is a household habit in Japan, playing football is a street thing in Brazil, playing Cricket is part of life in Sri Lanka, any country who wants to be a leader in any field, it should be cultivated at a grassroots level. The next waves of AI and Robotics will be the same.  How do we make AI and R
Read more